حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی) کلام امیر المومنین علی (علیه السلام) به مالک اشتر در مورد قیمت گذاری: حاکم شرع باید قیمت را در نظر بگیرد و نرخی را بگذارد که فروشنده و خریدار ضرری به هم نزنند (1396/11/18)

راه های نفوذ شیطان

یک از راه های نفوذ شیطان زینت دادن است و منظور همان وسوسه هاى شيطان است كه زشت را در نظر زيبا مى كند و يا با استفاده از عوامل مختلف خارجى اعمال زشت را زينت مى دهد.

«وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ».

یکی از مشکلات حوزه این است که آقایان در حوزه و قم می‌مانند، خیلی ها تا آخر عمر در قم هستند در حالی که نه استاد هستند، نه مؤلف و نه مرجع تقلید، بلکه مادام العمر محصل هستند و معلوم نیست چه زمانی می خواهند به رسالت اصلی خود که همان تبلیغ دین و تبیین معارف اسلام و هدایت مردم است جامه عمل بپوشانند.
الان غالب شهرستان ها از حضور علما خالی شده و این مساله به هیچ وجه درست نیست و مشکلات متعددی را به دنبال دارد
این مرجع تقلید تصریح کرد: وقتی حضور روحانیت نباشد عرفان‌های کاذب، مذاهب ساختگی و نحله های فاسد رشد می‌کنند، اما وقتی یک نظارتی از سوی روحانیون باشد وضعیت شهرستان‌ها و مناطق متفاوت خواهد بود؛ حضور و ورود روحانیت به هر نقطه ای از مفاسد جلوگیری می کند.
وی خواستار چاره اندیشی همه در این خصوص شد و خاطرنشان کرد: ممکن است این سخن باب میل برخی نباشد، باید انسان بنشیند و فکر کند می خواهد در حوزه چه کار کند، اگر کاری در حوزه قم نمی تواند انجام دهد و در شهرستان ها می تواند انجام دهد باید این کار را انجام دهد.

نه تنها شهریه افرادی که به طرح هجرت و تدریس و تبلیغ به شهرستان ها می روند نباید قطع شود بلکه باید مورد حمایت ویژه نیز قرار گیرند، امیدوارم این مساله مورد توجه همگان قرار گیرد.

علما مرزبانان هستند، نباید مرزهای کشور اسلامی را خالی نگه داریم، اسلام فقط قم نیست، خادمان اسلام تنها ساکنان قم نیستند، چگونه در مسائل نظامی یک عده در تهران هستند، یک عده در شهرستان ها و یک عده در مرزها هستند؛ در حوزه نیز باید همین گونه باشد و اجازه ندهیم دشمنان و معاندان و بدخواهان از خالی ماندن شهرستان ها از روحانیت سوء استفاده کنند.

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در روایتی می فرماید: أفضل‌ المؤمنين‌ إسلاما من سلم المسلمون من لسانه و يده و أفضل المؤمنين إيمانا أحسنهم خلقا.

پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در این حدیث برترین مسلمان از لحاظ اسلام و برترین مؤمن از لحاظ ایمان بیان می کند.

حضرت نمی فرماید برترین مسلمان کسی است که نماز و روزه و سایر تکالیف واجب و مستحب را انجام دهد بلکه به یک مسأله ی اجتماعی اشاره می کند و آن اینکه مسلمانان از زبان و دست او در امان باشد.

در این روایت لسان بر ید مقدم شده است این نشان می دهد که خطراتی که زبان دارد از خطرات دست بیشتر است.

متأسفانه در زمان ما، به وسیله ی فضاهای آلوده ی مجازی بسیاری از افراد در مورد گروه بسیار دیگری بدگویی می کنند و به تدریج قبح این مسأله دارد از بین می رود.

همچنین برترین مؤمن بودن در ایمان به این است که انسان اخلاقش خوب باشد و با حسن خلق با دیگران رفتار کند. با حسن خلق می توان دنیا را تصرف کرد و بدترین دشمن انسان را با اخلاق خوب و محبت و با ادبیات صحیح می توان جذب کرد.

جالب اینکه این سخن را رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) 1400 سال قبل بیان کرده است.

گاه یک اشتباه در حسن خلق موجب قتل می شود. مثلا دو ماشین با هم تصادف می کنند و بینشان خشونت بالا می رود و ای بسا چاقو بکِشند و یدیگر را به قتل برسانند. گاه به سبب یک ناراحتی خانواده ها از هم پاشیده می شود.

برخورد صحیح مومنین با یکدیگر

پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در حدیثی می فرماید: ألا أخبركم بمن يحرم عليه النّار غدا؟ على كلّ هيّن ليّن قريب سهل.

کسی که دارای چهار صفت باشد آتش جهنم بر او حرام است

انسانی که سخت گیر نباشد، آسان بگیرد، با مردم نزدیک باشد و با سهولت کارها را انجام دهد.

بسیاری از مشکلاتی که در جامعه ایجاد می شود مربوط به سخت گیری هاست. در دستورات اسلام آمده است که اگر کسی در معامله ای پشیمان شد و خوستار اقاله کند از او قبول کنند. این گونه نباشد که بگویند: جنس فروخته شده پس گرفته نخواهد شد.

یا مثلا کسی بدهکار است و به خاطر تهیه ی جهیزیه و بیماری و مانند آن گرفتار شده است و نمی تواند دین خود را پرداخت کند. انسان خوب است که با او مماشات کند و زمان وصول دین را به تأخیر بیندازد.

یا مثلا کسی سفارش کرده که در منزل غذایی تهیه شود ولی آن غذا تهیه نشده است که نباید عصبانیت به خرج داد. در محیط خانه نه زن باید به شوهر سخت بگیرد و نه شوهر به زن و نه فرزندان به یکدگر.

این گونه نباشد که اگر کسی از سفر آمد و همسایه اش به دیدن او نیامد او هم تلافی کند و اگر همسایه اش از سفر آمد به دیدن او نرود.

بسیاری از مشکلات اجتماعی با همین آسان گیری حل می شود. البته انسان باید در امورات خود نظم داشته باشد و بدهی های خود را سر وقت بدهد ولی اگر مشکلی برایش پیش آمد طرف مقابل نباید سخت بگیرد.

جالب اینکه این روایات و امثال آن طرز زندگی در دنیا را برای ما روشن می کند و این گونه نیست که روایات فقط به جنبه ی آخرت پرداخته باشند.

اطباء تصریح می کنند که بیشترین امراض بر اثر استرس ها پدید می آید. این استرس ها در سایه ی سخت گیری ها به وجود می آید. بنا بر این اگر افراد آسان بگیرند از استرس رهایی می یابند

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در حدیثی می فرماید: إذا أتى أحدكم خادمه بطعامه قد كفاه علاجه و دخانه فليُجلسه معه فإن لم يُجلسه معه فليُناوله أكلة أو أكلتين.

علاج به معنای پختن و زحمات پختن است و «دخان» دودی است که هنگام پختن ایجاد می شود

یعنی اگر کسی خادمش برایش غذا درست کرد و بوی غذا به مشام خادمش رسید، هنگام غذا خوردن خادم خود را کنار خود بنشاند و اگر این کار را نکرد لا اقل یکی دو لقمه به او بدهد.

یکی از مشکلاتی که بشر در طول تاریخ داشته و امروز هم به صورت دیگری در حال اجرا شدن است مسأله ی اختلاف طبقاتی است. یک عده طبقه ی بالای جامعه بودند و یک عده در طبقه ی پائین به صورت کلفت و برده بودند و حال آنکه بشر از یک پدر و مادر هستند و همه از نظر انسانیت مساوی هستند.

در جامعه ی آمریکایی این فاصله در میان سفید پوستان و سیاه پوستان وجود دارد؛ حقوق آنها را هم مساوی نیست و سیاه پوستان را می کشند و آنها را به برخی از محافل خود و ارادات راه نمی دهند.

آن روز که رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) فرمود: «الا لا فضل لعربيّ على عجمىّ و لا لعجمىّ على عربىّ و لا لأسود على أحمر، و لا لأحمر على اسود إلا بالتّقوى‌» هنگامی بود که عرب خود را بسیار بالا می دید.

حتی در عمل هم مسلمانان سعی کردند که این حکم کلی را پیاده کنند. مثلا اذان گوی پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) یک سیاه پوست بود که همان بلال حبشی باشد. همچنین اسلام برای آزادی بردگان بسیار زحمت کشید.

در حدیث محل بحث نیز نفی فاصله ی طبقاتی که بین خادم و مولی و کارگر و کارفرما است مطرح می باشد.

در روایت آمده است که هنگامی که برای امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام) سفره می انداختند می فرمود که خدم و حشم او بیایند و سر سفره بنشینند.

این اخلاقیات نوعی معجزه برای پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) مطرح می شود زیرا در آن محیطی که جز خشونت و آداب جاهلی و فخر و تکبر چیزی نبود چنین آدابی توسط ایشان سر بلند کند.

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در روایتی می فرماید: أخسر النّاس صفقة رجل أخلق بدنه في آماله و لم يساعده الأيّام على أمنيّته فخرج من الدّنيا بغير زاد و قدم على اللَّه تعالى بغير حجّة.

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در این روایت به زیانکار ترین مردم اشاره می کند و می فرماید: کسانی که تمام نیروهایشان را برای رسیدن به آمال و هوی و هوس هایشان صرف می کنند و بالاخره به آنچه می خواهند نمی رسند. آنها از این دنیا خارج می شوند در حالی که دستشان خالی است و هیچ زاد و توشه ای ندارند و وارد بر خداوند در عرصه ی محشر می شوند و هیچ دلیل و برهانی برای این کارشان ندارند.

از شاخه های مردم آزاری توهین، دروغ و تهمت است.

برخی در فضای مجازی به اشخاص دیگر توهین، دروغ، تهمت و هتک حرمت می کنند و این یک نوع مردم آزاری است.

بازی کردن با آبروی مردم مانند بازی کردن با خون مردم است.

رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در روایتی می فرماید: تفتح أبواب السّماء نصف اللّيل فينادي مناد: هل من داع فيستجاب له؟ هل من سائل فيعطى؟ هل من مكروب فيفرّج عنه؟

درهای آسمان در نیمه شب باز می شود و منادی ندا می کند: آیا دعا کننده ای هست تا دعایش استجابت شود؟ آیا درخواست کننده ای هست تا در خواست کند و به او عطا شود؟ آیا کسی هست که درد و مشکل و بلا و غم و اندوهی داشته باشد و بیاید دعا کند و خداوند گشایشی در کار او ایجاد کند؟

یکی از اسباب سعادت بیداری سحر و دعای شب و نماز شب است. بعضی از بزرگان سیر و سلوک می گویند که کسی به مقامی نرسید مگر به واسطه ی آن عبادت در سحرگاهان.

عبادت در نیمه ی شب چند امتیاز دارد: یکی اینکه انسان مقداری خوابیده و استراحت کرده و اندکی نشاط دارد بر خلاف روز که انسان درگیر کارهای خودش است مخصوصا که خواب اندکی باعث فراموشی سختی ها می شود و انسان حال بهتری برای عبادت دارد.

دوم اینکه به دور از هر گونه ریاکاری است. انسان در روز اگر دعا می خواند و عبادتی می کند ممکن است در درونش وسوسه هایی از ریا باشد همان گونه که در روایتی می خوانیم: ریا در عمل، از حرکت مورچه ی سیاه بر سنگ سخت در شب ظلمانی پنهان تر است. در آن ساعت از شب احتمال ریا وجود ندارد.

سوم اینکه انسان در آن لحظه با خدا خلوت می کند و خجالت نمی کشد و حرف های خود را می زند و از گناه توبه می کند. کسی در آنجا نیست که انسان از او خجالت بکشد.

دیگر اینکه انسان در طول روز درگیری و گرفتاری و دوندگی داشته است ولی در شب قبل و بعد از نماز او مشکلی وجود ندارد.

بهتر این است که انسان هر شب برای این عبادت برخیزد ولی اگر نشد لا اقل هفته ای یک شب را بیدار شود مخصوصا در زمان ما که عوامل خطرناک فساد اخلاقی بسیار زیاد است در نتیجه ما هم باید بر عوامل بازدارنده تأکید داشته باشیم.

انسان باید غذای شب را زودتر و سبک تر بخورد همچنین مایعات را کمتر بنوشد و وقتی معده سبک باشد خواب انسان، سنگین نمی شود و انسان راحت تر بیدار می شود. همچنین باید زودتر بخوابد تا بتواند بیدار شود.

در مورد نماز شب باید توجه داشت که در مستحبات تعدد مطلوب راه دارد یعنی لازم نیست که حتما چهل مؤمن را نام ببرند و هفتاد بار استغفار کنند و مانند آن. اگر کسی نماز وتر را به شکل ساده با یک قنوت ساده بخواند کافی است.

همچنین اگر کسی نتواند هر یازده رکعت را به جا آورد می تواند همان سه رکعت آخر را به جا آورد که خودش مطلوب مستقلی است.

دوگانگی ظاهر و باطن

امام جواد علیه السلام می فرماید: لَا تَكُنْ وَلِيّاً لِلَّهِ فِي الْعَلَانِيَةِ عَدُوّاً لَهُ فِي السِّرِّ.

 این گونه نباشد که در آشکار ولیّ و دوست خدا باشید و در پنهانی دشمن او.

همچنین امیر مؤمنان ع می فرماید: لا تسبّنّ إبليس في العلانية، و أنت صديقه في السر

یعنی این گونه نباشد که آشکارا شیطان را لعن کنی ولی در باطن رفیق او باشی.

مسأله ی دو گانگی ظاهر و باطن که گاهی از آن به ریاکاری و گاه به نفاق تعبیر می شود بلای بزرگی برای اشخاص و جوامع انسانی است. این گونه افراد از کسانی که بی دین هستند و به صراحت بی دینی خود را ابراز می کنند بدتر هستند زیرا این گروه چون چهره ی باطنی خود را مخفی کرده اند سبب فریب اشخاص می شوند ولی کسانی که آشکارا دشمن اسلام و دین هستند وضعشان مشخص است و مردم می توانند به راحتی از آنها فاصله بگیرند.

متأسفانه سردمداران دنیا کسانی هستند که ظاهرا طرفدار حقوق بشر و نظم جهانی هستند ولی در باطن تمام منافع را برای خودشان می خواهند و تمام بدبختی ها را برای دیگران.

ما منتظر ظهورحضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) هستیم بخاطر اینکه بشریت داره به سمت اشتباه می رود .

سعادت در آرامش است

حفظ مقام و مال زحمت فراوانی دارد و نیاز به مراقبت دارد ولی سعادت در آرامش است. این آرامش در سایه ایمان و قناعت حاصل می‌شود.

کسانی که همه نیروی خود را برای رسیدن به آمال و هوا و هوس‌های خود صرف کنند از منظر روایات زیان‌کارترین افراد هستند. این افراد در حالی از دنیا خارج می‌شوند که زاد و توشه‌ای ندارند و بدون برهان و حجتی برای این کارهای خود وارد پاسخگویی قیامت می‌شوند.

وی با بیان اینکه نیروی انسانی بی پایان نیست و هدر می رود تاکید کرد: باید نیرو در جایی صرف شود که بهترین بازده را داشته باشد.

این مرجع تقلید تصریح کرد: برخی فکر می‌کنند سعادت این است که به مقام والایی برسند؛ از دین و ایمان خود مایه می‌گذارند و برخی خیال می‌کنند سعادت در ثروت انبوه و سرمایه‌های زیاد و کاخ‌های متعدد است و همه چیز خود را در این راه می‌گذارند ولی مهم آرامش روح است که با این مسایل به دست نمی‌آید.